‘Bepaal de beginsituatie van je leerlingen.’ In onze opleiding was het één van de eerste dingen die we leerden over het maken van een lesvoorbereiding. Het lijkt simpel, maar in werkelijkheid is het niet zo eenvoudig om al je leerlingen op korte tijd goed te leren kennen.
Toetsen zijn één manier om daaraan te werken, zeker in de hogere klassen. Dat zijn nuttige, maar beperkte hulpmiddelen. Ik heb het er in een volgende blog verder over.
Deze keer focus ik op een andere manier om je leerlingen te ontdekken: kijken, luisteren, voelen.
Het klinkt evident: gewoon door je kinderen te observeren, leer je heel wat over hen. In de praktijk blijkt dat moeilijker. De meesten van ons zijn namelijk altijd ‘bezig’. Het meeste van wat in je klas gebeurt, zie je niet.
Enkele sleutels die je observaties weer een niveautje hoger kunnen brengen:
- Vrije observatie is top. De dingen die je op eender welk moment van de dag hoort, ziet of voelt, zijn bijzonder waardevol. Ze zijn echter ook gevaarlijk. Je kent het vast wel: over het ene kind kan je al een boek schrijven, over een ander weet je nog nauwelijks iets. Wanneer je observaties zich beperken tot wat je tijdens je werk ‘toevallig’ vaststelt, geeft dat een vertekend beeld van je klas. Je loopt op die manier het risico vooral iets te weten over kinderen die op één of andere manier voor jou opvallen. En dan alleen nog over die zaken waardoor ze opvallen.
- Je observatie wordt rijker als je voor sommige zaken een kijkwijzer gebruikt. Je dwingt jezelf dan om zo objectief mogelijk naar bepaalde vaardigheden of eigenschappen van elk kind te kijken. In het ideale geval hebben jullie als school afspraken over welke kijkwijzers wanneer worden gebruikt. Zijn jullie zo ver nog niet? Maak er dan om te beginnen eens eentje met een collega.
- Neem tijd om je klas te observeren en doe intussen niets anders. Je leerlingen mogen je niet storen. Als dat je tijdsverspilling lijkt, daag ik je uit: probeer het een keer en stel vast hoeveel je over je kinderen leert. De tijdsinvestering krijg je in meervoud terug. In het ideale geval is er ondertussen iemand anders (een ondersteuner, co-teacher, …) aan de slag met je kinderen en is de activiteit zo gekozen dat de zaken die jij wil observeren, duidelijk zichtbaar zijn.
- Zet je observaties meteen, tijdens het observeren zelf, in het leerlingvolgdossier. Plan dat taakje NIET op een ander moment. In het beste geval levert het je onnodige werkdruk op (en zijn je observaties al vertekend door de tijd die tussen observeren en noteren zat). In het slechtste geval komt er helemaal niets in het dossier terecht, ondanks 23 herinneringsmails van je arme zorgcoördinator. In elk online leerlingvolgsysteem is het trouwens perfect te regelen dat voor alle leerlingen de kijkwijzers al klaarstaan.
- Wil je iets weten van een kind dat je niet kan zien? Vraag het dan. Dat hoeft niet noodzakelijk in een persoonlijk gesprek. Doe wat in veel kleuterklassen sowieso gebeurt: speel of doe eens mee. Enkele kinderen met klei aan de slag? Maak ook iets en maak van de gelegenheid gebruik om een gesprek aan te gaan.
- Aan het begin van het schooljaar ben ik grote fan van allerlei opdrachten (onder andere binnen de vakken Nederlands en muzische vorming) waarbij leerlingen dingen over zichzelf kunnen vertellen, schrijven of tonen. Als je die info efficiënt registreert, kan je er een heel schooljaar op terugvallen. Dat kan bijvoorbeeld door foto’s te maken van een werk of door schrijfopdrachten op de computer te laten doen.
Tot slot: zorg dat je niet enkel ziet, wat je wil zien.
Je voorkennis over een kind is soms je grootste vijand. Wees kritisch voor jezelf. Ik probeer in de eerste weken van een schooljaar zoveel mogelijk te vergeten wat ik al op voorhand te weten kwam over een kind. Kinderen groeien en evolueren. Sommigen hebben een nieuwe start of een andere, frisse blik nodig om vooruit te kunnen. Benieuwd naar meer? Binnenkort geef ik weer een EDUBooster: een knallend webinar van een half uurtje dat je zin in je job een stevige boost geeft. Alle info en mogelijkheid tot inschrijven (gratis maar nodig) vind je hier.
Comments